عبدالحسین کلانتری روز دوشنبه هفتم آبان ماه در نشستی که با انجمن ناشران دانشگاهی در معاونت فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی داشت، با بیان اینکه راز مانایی و پایایی تمدن ایران، کتاب و کتابت بوده است، گفت: به همین دلیل است که کتاب جایگاه ویژه در دین ما دارد و معجزه پیامبر ما هم از جنس کتاب است. نقش زبان و کلمه در تمدن اعجاب‌انگیز است. لذا باید قدردان کتاب باشیم و تلاش کنیم و کتاب را احیا کنیم.
معاون فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی با تاکید بر اینکه اوضاع کتاب خوب نیست، ادامه داد: طبق آخرین تحقیق دانشگاهی بیش از ۴ ساعت از زمان فراغت دانشجویان در فضای مجازی می‌گذرد. این در حالی است که کتاب فیزیکی هنوز هم اهمیت دارد. از طرفی اهمیت کتاب فیزیکی به معنای بستن نشر دیجیتال نیست، در حالی که بسیاری از کارکردهای کتاب فیزیکی را نشر دیجیتال ندارد.
او با تاکید بر اینکه ناشران در خط مقدم تلاش برای احیای کتاب هستند، ادامه داد: این زنجیره از نویسندگان شروع می‌شود و توزیع و پخش و کتاب‌فروشی اجزای آن هستند. نقش بی‌بدیل ناشران در این زنجیره غیرقابل انکار است، زیرا باید پاسخگوی مشتری‌های نخبه و تخصصی باشند که به سختی می‌توان آنها را جذب کرد و نیازهای آنها را پاسخ داد. بازار نشر بازیگران متنوع و متعددی دارد، پایدارترین مدل حکمرانی این است که ذی‌نفعان دور میز بنشینند و به نتایج اجماعی برسیم. این کار یک یا دو نفر نیست.
حمایت از حوزه فرهنگ، به نوعی سرمایه‌گذاری اجتماعی است
کلانتری با تاکید بر اینکه حمایت از حوزه فرهنگ، به نوعی سرمایه‌گذاری اجتماعی است، ادامه داد: در جلساتی که با فعالان حوزه کتاب و نشر داشتم قرار شد هر مجموعه به تناسب حوزه فعالیتی خود اولویت‌بندی‌هایش را به معاونت فرهنگی ارائه دهد، زیرا عمر مدیریتی محدود و فرصت کم است، تا بهترین و کم‌هزینه‌ترین راه را انتخاب کنیم، شاید لازم باشد هر کدام کمیته خاصی داشته باشد.
معاون فرهنگی با اشاره به اینکه شاید برای افزایش سرانه کتابخوانی، نیاز به جریان‌سازی باشد، ادامه داد: شاید لازم باشد علما و فقها وارد این فعالیت‌ها شوند و مثلا حکمی ارائه دهند.
او افزود: مساله دیگر که دغدغه هر روز ذهنی من است، تخصیص یارانه‌ها است. ما در وزارت فرهنگ در دولت‌های مختلف تجربه تخصیص یارانه به کتاب را داشتیم. یاسر احمدوند، محسن جوادی و حتی سیدعباس صالحی مسئولیت معاونت فرهنگی را بر عهده داشتند و تجربه تخصیص یارانه را دارند. تخصیص عادلانه یارانه غیرممکن نیست و باید این مساله را حل کنیم. عادلانه‌ترین و متمدنانه‌ترین روش این است که هر مسئول مستندات و شواهد خود را ارائه کند، در نتیجه این کار می‌توان به مدلی برای تخصیص یارانه رسید. لذا نظام تخصیص یارانه باید شفاف و بازنگری و تدقیق شود.
معاون فرهنگی وزارت فرهنگ درباره ممیزی و اقداماتی که در این حوزه انجام شده است، گفت: نویسندگان و ناشران را متعهدتر از خودم به نظام می‌دانم و فکر می‌کنم می‌توان کاربرگ‌ها و قوانین را در اختیار آنها قرار داد تا مسیر ممیزی تسهیل شود.
کلانتری با اشاره به اینکه نشر الکترونیک متناسب با تحولات، فناوری و جهان جدید، زیست بوم انسان را دگرگون کرده است، ادامه داد: دگرگونی به حدی است که رهبری گفتند وارد تمدن جدید شدیم. نویسندگی، نشر، توزیع، مدل مصرف کتاب و مدل کتابخوانی و کتابخوانی تغییر کرده است. باید متناسب با تغییرات و ذائقه‌ها مدل‌های مدیریتی را تغییر دهیم، این تلفیق و ترکیب پیچیده‌ای نیاز دارد که باید در ساحت نخبگانی به آن پرداخته شود. نشر الکترونیک را باید جدی گرفت، این مساله در بدنه دانشگاهی پذیرفته است.
قوانین مالکیت فکری تجمیع، اصلاح و کارآمد شود
عباس حسینی‌نیک نیز با اشاره به اینکه مصوبه ضوابط انقلاب فرهنگی از سال ۶۷ تاکید کرده است تا هیات نظارت بر اقدامات و تولیدهای فرهنگی تشکیل شود، گفت: انجمن‌های فرهنگی برای مدیریت جامعه نشر تشکیل شدند. انجمن‌های فرهنگی مجوز فعالیت خود را از وزارت فرهنگ دریافت می‌کنند، متولی بخش‌های مختلف مانند دانشگاهی، کودک و نوجوان و ... هستند.
رئیس هیات مدیره انجمن ناشران دانشگاهی با تاکید بر ضرورت رعایت مالکیت فکری، ادامه داد: اگر نشر دانشگاهی و دیگر ناشران وضعیت خوبی ندارند به این دلیل است که در حوزه مالکیت فکری قانونی وجود ندارد. قوانین در حوزه مالکیت فکری برای سال ۱۳۴۸ است، پیشنهاد کردیم قوانین تجمیع، اصلاح و کارآمد شود. مهم‌ترین موضوع در حوزه قانون ضمانت اجرا است، باید جریمه مالی در آن به اندازه‌ای باشد که بتواند مانع اقدامات افراد خطاکار شود.
او با اشاره به اینکه کتاب در حوزه مالکیت فکری تالیف و آماده کرده است، ادامه داد: به معاونت فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی پیشنهاد می‌کنم، جمع حقوقدانان، ناشران، نمایندگان شورایی تشکیل دهند، در کتابی قوانین را که باید اصلاح شود، مشخص کردیم، ضرورت دارد در این شورا همه ناشران مشارکت کنند تا موضوع حل شود.
حسینی‌نیک با تاکید بر اینکه، آشفتگی زیادی در حوزه ترجمه وجود دارد، افزود: در ایران هنوز عضو کنوانسیون برن نیستیم، تا زمانی که عضو کنوانسیون نشدیم می‌توانیم منابع علمی دنیا را به ایران بیاوریم، همچنین موضوع آموزش ناشران و پدیدآورندگان مطرح است و خوب است معاونت فرهنگی دوره‌های آموزشی برای تشکل‌های نشر، ناشران و پدیدآورندگان برگزار کند.
ناشران عضو انجمن ناشران دانشگاهی ۱۰۴ هزار عنوان کتاب تولید کردند
مدیرمسئول انجمن ناشران دانشگاهی نیز در توضیح تاریخچه شکل‌گیری این انجمن، بیان کرد: سال ۱۳۸۳ تعدادی از ناشران برای هم‌اندیشی در حوزه دانشگاهی جمع شدند و انجمن ناشران دانشگاهی را راه اندازی کردند، بعد از آن مدیریت حوزه دانشگاهی به نوعی بر عهده انجمن بود. این انجمن حدود ۱۹۴ عضو دارد و در مدت ۲۱ سال فعالیت این انجمن، ۱۱ هیات مدیره برگزار شد و در همه دوره‌ها به اکثریت رسید.
کاظم آرمان‌پور با اعلام اینکه حدود ۶۰۰ ناشر دانشگاهی فعال در حوزه نشر دانشگاهی مجوز دریافت کردند، ادامه داد: در نتیجه فعالیت این ناشران در طول ۲۱ سال فعالیت انجمن، در مجموع ۱۰۴ هزار عنوان کتاب در این حوزه منتشر شده است، این تعداد عناوین یکی از بالاترین تعداد در میان حوزه‌های مختلف است.
او با اشاره به مشارکت‌های انجمن ناشران دانشگاهی با معاونت فرهنگی برای برگزاری نمایشگاه بین‌المللی کتاب، بیان کرد: در بخش دیگر از همکاری انجمن ناشران دانشگاهی با معاونت فرهنگی، در ۵ سال اخیر جشنواره ملی نشر دانشگاهی را برگزار کردیم، از جمله اینکه در هفته کتاب برنامه‌های ارزشمندی داشتیم. هدف ما از برگزاری این برنامه‌ها آگاهی‌بخشی به ناشران است. امسال در هفته کتاب در بحث هوش مصنوعی برنامه داریم.
به گفته آرمان‌پور در هفته کتاب سال گذشته در مراسمی، از ۱۱ اثر در این حوزه تقدیر شد و در همین سال این آثار در جایزه کتاب سال، به عنوان برگزیده یا شایسته تقدیر انتخاب شدند.
او افزود: یکی دیگر از برنامه‌های انجمن ناشران دانشگاهی غنی‌سازی کتابخانه‌ها است.
منابع دانشجوی ایران و اروپا یکی است
خزانه‌دار انجمن ناشران دانشگاهی نیز با بیان اینکه تاسیس این انجمن اتفاق خوبی بود که در کشور افتاد، گفت: در یکی از سال‌ها در خدمت حضرت آقا بودیم، ایشان تفاوت سال‌هایی را که در این حوزه فعالیت کردم، پرسید، من گفتم کتاب‌های دانشگاهی وقتی شروع به این کار کردم، دانشجویان کتاب‌هایی را می‌خواندند که ۲۰ سال از منابعش عقب بود اما امروز دانشجویی که در ایران تحصیل می‌کند، از همان منابعی استفاده می‌کند که دانشجویان اروپایی استفاده می‌کنند.
مهدی طورانیان با اشاره به شرایط سخت فعالیت ناشرانی که در حوزه دانشگاهی فعال هستند، ادامه داد: یک مولف ۱۰ سال تلاش کرد تا کتابی را بنویسد، اگر کتاب به انتشار دیجیتال برسد، از نظر قیمت با دیگر فعالیت‌ها فرق می‌کند. گاهی ناشری می‌خواهد کتابی را در ۲۰۰ نسخه منتشر کند با هزینه فروش کنونی نمی‌تواند هزینه‌ها را تقبل کند.
به گفته او ناشران دانشگاهی نیاز به تسهیلات دارند، بازار را می‌شناسند و هزینه‌ها را می‌شناسند اما در زمان انتشار بر قیمت‌گذاری آن دقت نشود، ناشر نمی‌تواند به فعالیت خود ادامه بدهد.
در این نشست یحیی دهقانی پیشکسوت نشر هم حضور داشت.
نظر شما